Pas një udhëtimi të gjatë nga Holanda, ne kaluam mbi rrugët bregdetare dhe piktoreske përgjatë Mesdheut, nga Trieste në Itali gjate gjithë juglindjes në Slloveni, Kroaci, Bosnje dhe Mal të Zi.
Destinacioni ynë final ishte planifikuar të ishte Shqipëria, për një arsye të mirë. E dija se ishte një kompleks i fshehtë bunker dhe një bazë e forcave ajrore të mbetura nga Lufta e Ftohtë, me emrin Gjader. Ajo u ndërtua nga diktatori Hoxha, një marksist i vetëshpallur që drejtoi vendin nga viti 1944-1985. Me një admirim fanatik për Stalinin, ai u bë paranojak dhe pati frikë për sulmin jo nga NATO, por Jugosllavia. Hoxha filloi ndërtimin e këtij kompleksi të madh nëntokësor plus mijëra bunkerë që duhej të mbroheshin nga një flotë e madhe, kamionë dhe armë, të gjitha mbeturina “të projektuara nga Rusia”, pjesërisht të ndërtuara nga kinezët.
Çuditërisht, në vitin 1994, ndërsa Luftërat Yugo agravuan, CIA e përdori këtë bazë për operacionet e grumbullimit të saj të inteligjencës mbi Bosnjen kundër ushtrisë serbe. A do të mendonit se ky është një vend interesant për t’u vizituar?
Ky bunker ishte thesar i fshehur, u ndjeva si Ali Baba në Shqipëri!
Epo, për muaia vlejti të ndërmerrja një udhëtim të gjatë në një vend shumë të izoluar, edhe pse historia mori një kthesë të ndryshme. fshehur në shkurre shihet një C-47, në Bazën e Forcave Ajrore të Željavës, Kroaci. Apo është një Li-2? Ky është versioni rus i licensës Lusinov, por ka një dritare ekstra prapa dritareve anësore të kabinës dhe kishte motorin Radial me rrotull cilindër, kështu që në foto është një Douglas C-47.
Ndërsa ishim gati për të arritur me motorrat tanë Harley në Shqipëri, pranë kufirit me Malin e Zi, ne kishim hasur tashmë një situatë të çuditshme me një oficer policie. Ai ishte fshehur në shkurret përgjatë rrugës, ndërsa unë iu afrova me zhurmën e Harleyt tim. E pranoj që po i jepja pak shpejt, rreth 60-70 milje/h mendoj. Sidoqoftë, ndoshta isha shumë shpejt për atë që ndodhi më pas.
Ai mbante një lloj veshje kamuflazhi dhe nga askundi, 20 metra përpara timonit tim, ai kërceu me dy duart në ajër, si një shenjë ndalimi. Ashtu si një mace në panik, qëndroi atje në mes të rrugës, duke më parë dhe pa dyshim duke pyetur veten se si do të menaxhoja ta shmangia. Për fat të mirë, e kuptoi se ky ishte një veprim i ndërlikuar , kështu që vendosi në një sekondë të dytë të kërcente përsëri në shkurret ku ai kishte qenë fshehur. Gjë që shpëtoi ditën time dhe jetën e tij, po më pas? Epo, ai ishte jashtë rrugës kështu që unë vazhdova të ngisja motorrin, duke u lutur që ai nuk do të alarmonte Postën e Kufirit.
Bunkeri Gjader i Shqipërisë është i mbushur me avionë kinezë në tunele të pafundme, të mbrojtura mirë nga Presidenti i Jugosllavisë, Tito, i cili shkatërroi Bashkimin Sovjetik. Ai kurrë nuk erdhi dhe ndoshta nuk ishte i interesuar, ndërsa Shqipëria u përfshi në izolim total, Republika e Errësirës.
Pas vdekjes së Stalinit, Hoxha u kthye drejt Maos dhe vendi u bë i vetmi shtet i sunduar nga Maoistët në Evropë. Por, kur ai vdiq gjithashtu, opsionet e Shqipërisë për çmenduri komuniste po shteronin. Çfarë lehtësimi ishte për diktatorin, por jo për popullatën.
Ndërsa mbërritëm në Shqipëri, kontrasti me pjesën tjetër të ish-republikave jugosllave nuk mund të ishte më I fortë. Ndërkohë që Sllovenia, Kroacia etj kishin përqafuar turizmin ndërkombëtar dhe ishin të zëna me ndërtimin e infrastrukturës bashkëkohore me autostrada dhe marina përgjatë vijës bregdetare madhështore, Shqipëria stononte me një sistem rrugor shumë të dobët.
Një trafik I vërtetë, ku kishte jo vetëm makina, kamionë dhe autobusë morën në rrugë publike, por edhe dhitë, lopët dhe delet kishin pjesën e tyre. Asnjë pjesëmarrës nuk duket se kujdeset për rregullën bazë të trafikut: Mbani anën e djathtë. Në vend të kësaj, ata qendronin në anën e gabuar!
Nëse një shofer taksie ka nevojë për një klient, ai papritmas kthehet në anën e majtë të rrugës dhe bllokon të gjithë trafikun në hyrje. Koncerti i borive nuk është një argument i mirë për ta larguar atë nga rruga. Për t’i bërë gjërat edhe më keq në këtë mes, një tufë e madhe delesh po kalon dhe bllokon rrugën për një ndalesë masive. Askush nuk kujdeset për këtë pjesë.
Një kamion i vjetër rus ose kinez brenda kompleksit të tunelit të Gjaderit. Është e mahnitshme që kjo bazë e Forcave Ajrore u sulmua nga revolta e popullit vendas në vitin 1997. Ata arritën të shkatërronin kullën e kontrollit, por qendruan larg nga transporti, armët dhe avionët. Kompleksi ishte lënë prapa në një gjendje keqardhje, por pa qasje publike deri pak kohë më parë.
Ndërsa arritëm në qytetin verior të Shqipërisë, Shkodër, për një qëndrim gjatë natës, gjetëm një situatë shumë dualiste por paqësore. Pamë një xhami të madhe në rrugën kryesore dhe në anën tjetër të së njëjtës rrugë një katedrale të madhe katolike.
Drejtori i hotelit insistoi që të parkonim brenda zonës hotel-katedrale, pasi motorët ishin gjëra shumë të lakmuara në atë që dukej një vend afër Botës së Tretë. /WarHistoryLine-Tema/