Wienë, 20 nentor  -Imitimi i Amadeus nuk eshte bash aq lehte, por  është një punë e madhe në Vjenë. te cilen e kryejne  jo vetem austriket, por edhe  shqiptarët.. Agjencia  e lajmeve “Presheva Jonë” ka mesuars se Orkestrës  prestiogjioze në Wienë i prijne shqiptarët në rolin e Mozartit. Mozarti  i pare shqiptar  u shfaq në vitin 1992, dhe deri ne vitit 1996 ishin gjashtë, ndersa sot   jane 200 Mozart Shqiptare ne Wienë.

Wiena qe bashkon mbi 200 “Mozartet shiptarë” nga Shqiperia, Kosova, Maqedonia e Presheva..

Dy personazhet kryesore në opera komike e Mocartit “Asjhtu behet gjithë ” (Cosi fan tutte), e cila është në vendin e 11 në listën opera më e realizuar në botë, i veshur me një kostum t ekuq dhe parkuke te verdhe mbi kokë jane shqipatret që u përpoqën me besnikëri të jene joshes dhe prezentmie tyre.  . Në 20 vitet e fundit, qindra shqiptarë ndryshuan gjërat në favor të austriakve, duke joshur turistë në zemër të Vjenës te maskuar si Mozart në sheshin e Wienes ne ballin e sporteleve të biletave per  koncert.

Costumed Mozart – shitësit e biletave janë të marketingut geniuses,  njerëz të cilët kanë qenë një tipar thelbësor i qytetit te Wienes sinonimit te kultures dhe orkstres prestigjioze, thotë Islam Lami Sunako, një biznesmen shqiptar i Kosovës i cili drejton shoqatene Mozarve shiptare ne Wienë .

Në fund të shekullit të 19, Johann Strauss inkurajoi muzikantët e tij për të marrë në rrugë dhe të ftojë kalimtarët të marrin pjesë në kryerjen e veprës së tij “Mbi Beautiful Blue Danubit” dhe “Radetzky marsit”.

Para muzikantë ata Strauss zëvendësojnë nxënësit austriake dhe italiane; ata ishin shitur bileta për 30 për qind të shumave orkestra destinuara që kanë dalë pas Luftës së Dytë Botërore.

“Shqiptarët jane më të suksesshëm, sepse ata migrantet kur erdhe ketu  ishin më të varfër”, thekson shqiptari Sunako, nje  45-vjeçar. “Studentët italiane dhe austriake duan vetëm shpenzimin e parave, ndërsa shqiptarët kanë që ata janë të gjallë, për të ndihmuar vëllezërit dhe motrat tona në Vjenë dhe për të dërguar para në shtëpi. Pothuajse të gjithë kosovarët që kanë ardhur në Vjenë për të studiuar kane punuar në këtë profesion  një kohë ose në një tjetër “, thotë Sunako.

Ai iku në Vjenë në vitin 1997, kur nisi kriza në Kosovë, vendlindjen e tij filluan të shkaktojë dëme për biznesin e tij dhe se ai rrezikon sigurinë.nga regjimi poshtues serb Vëllai i tij, i cili merrej fillimisht me shitjen e hartave të rrugës, e bëri atë të vënë një parukë në emër Rezidencorkestera, një nga pesë apo gjashtë kompanitë private që organizojnë koncerte të muizkës te”Mozartit dhe Strauss për turistët.

Ai filloi me një strukturë të karrierës dhe u bë menaxher i shitjes dhe aksionar i kompanisë. Rezidencorkester kohët e fundit bleu kompaninë më të vjetër të tillë, e themeluar në vitin 1946.
Një tjetër shqiptar i Kosovës – biznesmen, kontrollon grupit të tretë për turistët. Biletashitesit apo Salespeople siq i themi ne,  mund të fitojnë aq mirë. Nga çdo shitur bileta në rrugë të ardhurat Mozart mes 13 dhe 30 euro…” thote Sunako

Pjesë e punës së tij në Vjenë është për të punësuar më shumë prej tyre. Shumica janë shqiptarë. “I punësuar gjysmën e familjes së tij, kur arritën në Vjenë për të studiuar ose për të punuar,” kujton ai.

Sunako thotë se punësimin e njerëzve që imitojnë Mozart të vërtetë të shitur bileta mund të jetë e rrezikshme. Arritja alternuar rritet dhe bie rëndë, një shitje rrugë mund të përjetojnë një rezervime përplasje me agjencitë e udhëtimit.

Mbi 200 Mozartet shqipta , poliglot qe joshin turistet botëror

Shqiptarët e parë në rolin e Mozart u shfaq në vitin 1992, në një kohë kur nxënësit austriake dhe italiane vendosi të tregut. Nga viti 1996 ka qenë gjashtë. Tani ajo ka rreth 200, nga të cilat rreth 140 shfaqje të përhershëm Sunako.

Nizar Meta, nje shqiptar tjeter  nga Peja, ka shitur bileta në gjermanisht, anglisht, frëngjisht, spanjisht dhe serbo-kroate në rrugë qe prej  15 vjet para se ai ka filluar punën për shërbimin online biletave, në pronësi edhe nga shqiptarët e Kosovës.

Historiani Larry Wolff mendon se mund të jetë shkrimtar Mozartit libret, një veneciane, Lorenzo da Ponte, për shkak të faktit se disa nga posedim veneciane të Adriatikut, dikur i quajtur Albania Veneta.

Ralf Lok, një muzikolog amerikan, i cili e specializuar në elemente ekzotike në muzikë perëndimore, ai shkroi se personazhet janë të nevojshme mustaqe të mëdha dhe turban për të fshehur identitetin e tyre, si dhe të jetë e mundur. “Unë jam i prirur të mendoj se ata ishin perceptuar si myslimanë.”

“Ne nuk ishim aspak të interesuar për të krijuar një lidhje të tillë”, thotë Driton Sahiti, anëtar i triumvirat që hapi epokën e Moxartit shqiptare në vitin 1992.

Ai tani ka një pozitë ekzekutive në kompanitë e telekomunikacionit në Kosovë. Ai shton: se “N ewiene kemi ardur me prioritet  për të studiuar dhe punuar, ndihmuar familjet tona qe i kishim ne  okupimin serb.”