Transparenca dhe Sekreti Ushtarak në kontekstin e blerjeve dhe prodhimit të armatimit.
Prof.Dr Muhamet Racaj,Gjeneral-Major
Universiteti”Nënë Tereza”,Shkup
Në një botë gjithnjë më të paparashikueshme, me sfida të shumta në fushën e sigurisë, çështja e transparencës për blerjet e armatimit mbetet një temë me rëndësi strategjike për çdo vend. Pyetja që shtrohet shpesh është nëse qeveria duhet t’i bëjë publike këto blerje apo t’i mbajë ato në rreth sekretesh ushtarake. Nga përvoja ushtarake dhe akademike, qëndroj pas idesë se duhet të ekzistojë një balancë e qartë mes transparencës demokratike dhe nevojës për sekretin ushtarak. Blerjet e armatimit janë investime kyçe për forcimin e kapaciteteve mbrojtëse, por detajet si sasitë, teknologjitë apo konfigurimet e armëve duhet të mbeten të fshehura për të ruajtur avantazhin e befasimit ndaj çdo kundërshtari potencial.Nëse këto elemente bëhen publike në mënyrë të pakontrolluar, ato mund të shfrytëzohen nga armiqtë për t’u përgatitur me kundërmasa, duke e dobësuar efektin strategjik të forcave tona. Kjo qasje mbështetet nga doktrina moderne ushtarake dhe praktikat ndërkombëtare që promovojnë një politikë informimi bazuar në parimin e “need to know”. Megjithatë, një element kyç për sukses është edhe edukimi qytetar për sigurinë kombëtare. Qytetarët duhet të kuptojnë rolin jetik të forcave të armatosura në ruajtjen e stabilitetit dhe sovranitetit të vendit, si dhe nevojën për një politikë të mençur të informacionit që garanton mbrojtjen efektive. Arsimi dhe komunikimi i mirë ndërmjet institucioneve të sigurisë dhe shoqërisë krijon një kulturë besimi, bashkëpunimi dhe gatishmërie qytetare ndaj sfidave që mund të paraqiten.Institucionet ushtarake, përveç detyrës së tyre kryesore për mbrojtjen e vendit, kanë edhe një mision edukativ dhe komunikues për t’i treguar qytetarëve rëndësinë e kapaciteteve mbrojtëse dhe rolin e tyre në paqe dhe siguri.
Ky mision është pjesë e një qasjeje të përgjegjshme dhe transparente që ruan sekretin operativ, por shpjegon qartazi interesat e përgjithshme të sigurisë kombëtare.
Çfarë duhet të jetë publike
Transparenca në shërbim të qytetarëve dhe kontrollit demokratik kërkon që informacione të caktuara të jenë të aksesueshme publikisht:
Buxheti total për mbrojtjen:
● Shuma e përgjithshme e fondeve të dedikuara për forcat e armatosura, e ndarë sipas kategorive kryesore.
● Objektivat strategjikë të blerjeve: Përshkrimi i qëllimeve të përgjithshme të modernizimit dhe mbrojtjes, pa zbuluar detajet teknike.
● Origjina e armatimit dhe furnitorët e miratuar: Informacion për partnerët ndërkombëtarë, duke siguruar që blerjet realizohen me transparencë dhe në pajtim me ligjin.
● Aplikimet mbrojtëse: Sqarim për ndikimin që kanë këto blerje në rritjen e gatishmërisë së forcave të armatosura.
● Kontrolli parlamentar dhe auditimi: Garanci për monitorim, auditim dhe përgjegjësi institucionale gjatë tërë procesit të blerjes dhe implementimit të armatimit.
Çfarë duhet të jetë sekret
Ruajtja e avantazhit operativ, sigurisë teknologjike dhe të papriturës kërkon që një pjesë e madhe e informacioneve të vazhdojnë të mbeten të fshehta:
● Detajet teknike të armëve: Kapacitetet luftarake, shpejtësia, precizioni, teknologjitë e integruara, sistemet e komandës.
● Sasitë e sakta dhe vendndodhja: Numri i saktë i pajisjeve, stoku dhe pozicionimi i tyre brenda territorit.
● Planet operacionale dhe skenarët e përdorimit: Procedurat, taktikat dhe strategjitë që lidhen drejtpërdrejt me përdorimin në fushën e betejës.
● Teknologjitë e veçanta softuerike: Sisteme të koduara, rrjete të veçanta komunikimi dhe kriptimi ushtarak.
● Kohët reale të dorëzimit dhe integrimit: Për të ruajtur elementin e befasimit dhe sigurinë e furnizimit.
Përfundim
Transparenca dhe sekreti ushtarak nuk janë kundërvlera, por dy shtylla që bashkëjetojnë në funksion të ndërtimit të një strategjie të qëndrueshme të sigurisë. Transparenca siguron besim shoqëror dhe kontroll demokratik, ndërsa sekreti garanton mbrojtjen efektive dhe avantazhin operativ të vendit. Modeli më i mirë është politika e informimit “as much as necessary, as little as possible”, në pajtim me praktikat moderne ndërkombëtare dhe nevojat e mbrojtjes kombëtare.