KËRKES NGA DIJASPORA PËR PARTINË QE DO TE FITOJË ZGJEDHJET SOT.

U larguam jo nga dëshira, por nga mungesa e shtetit funksional
Autor: Muhamet Racaj
E huazuar dhe e adaptuar nga një reagim publik i autores Snazhana Jasharovska nga Maqedonia e Veriut

Thirrjet politike drejtuar diasporës për t’u kthyer në atdhe tingëllojnë bukur në deklarata publike, por realiteti i përditshëm është krejtësisht tjetër.

Largimi i qytetarëve nga Maqedonia e Veriut,Kosova,Shqipëria dhe vendet e Ballkanit dhe nuk ka qenë akt dëshire apo mungesë dashurie për vendin, por pasojë e drejtpërdrejtë e një sistemi që, për vite me radhë, ka dështuar t’u ofrojë siguri, dinjitet dhe perspektivë.
Pyetja nuk është pse njerëzit u larguan, por çfarë i detyroi të largohen. A mund të kthehet një i ri që ka investuar vite studimi dhe përgatitjeje profesionale për të punuar me paga minimale, shpesh të pasigurta dhe pa garanci? A mund të ndërtojë jetë dinjitoze një mjek, mësues apo infermier që jeton nga muaji në muaj, duke u përballur me pasiguri ekonomike dhe mungesë vlerësimi institucional?
Po aq shqetësuese janë kushtet e përgjithshme të jetesës. Qytete të ndotura, mungesë planifikimi urban, shkatërrim i hapësirave të gjelbra dhe një mjedis që dëmton shëndetin publik. Zhvillimi nuk ndërtohet me dekor politik, por me politika reale për qytetarin.
Një tjetër dimension i rëndë është mungesa e drejtësisë funksionale. Në një shtet ku ligji nuk zbatohet njësoj për të gjithë dhe ku vendimet shpesh varen nga lidhjet personale e jo nga e drejta, qytetari humb besimin. Pa drejtësi, nuk ka siguri; pa siguri, nuk ka kthim.
Veçanërisht alarmante është situata e mbrojtjes së grave dhe grupeve të cenueshme. Kur dhuna familjare relativizohet, kur viktimat shpërfillen dhe institucionet reagojnë vetëm pasi tragjedia ka ndodhur, atëherë shteti dështon në funksionin e tij bazë – mbrojtjen e jetës dhe dinjitetit njerëzor.
Edhe familjet me fëmijë me nevoja të veçanta përballen me një realitet të ashpër: mungesë mbështetjeje, mungesë infrastrukture dhe mungesë politike sociale funksionale. Këta prindër lihen vetëm, ndërsa fëmijët privohen nga e drejta për zhvillim të barabartë.
Shteti modern nuk matet vetëm me retorikë patriotike, por me sigurinë energjetike, shërbimet bazë dhe stabilitetin jetësor. Nëse qytetarët jetojnë me frikën e ndërprerjeve të energjisë, ngrohjes apo shërbimeve elementare, atëherë problemi nuk është emigrimi – por keqqeverisja.
Megjithatë, diaspora vazhdon ta përfaqësojë vendin me dinjitet jashtë kufijve. Pa mbështetje financiare apo institucionale, ajo promovon kulturën, gjuhën dhe identitetin kombëtar, duke qenë shpesh ambasadorja më e sinqertë e shtetit.
Prandaj, largimi nuk ishte braktisje e atdheut, por pasojë e shtyrjes sistematike nga një realitet pa perspektivë. Pyetja thelbësore nuk është pse diaspora nuk kthehet, por kur do të krijohen kushtet që qytetarët të kthehen si njerëz me dinjitet – jo si fuqi punëtore e lirë.
Ky nuk është sulm politik, por një pasqyrë e realitetit që është injoruar për shumë kohë. Dhe çdo përpjekje për kthim të diasporës duhet të fillojë pikërisht nga pranimi i këtij realiteti.
Nëse dëshironi, mund ta:
përshtas për gazetë ditore,
shndërroj në kolumnë personale-profesionale,
ose ta shkurtëzoj në prononcim publik / reagim medial.